آکومولاتور قطعه هیدرولیک - پنوماتیک بسیار پرکاربرد در صنایع و ماشین آلات است که انتخاب آن یک امر بسیار مهندسی می باشد. انتخاب آکومولاتور مناسب با خط جریان هیدرولیک چه از لحاظ ظرفیت حجمی و چه از نظر فشار کاری باعث عملکرد بهینه و صحیح دستگاه و افزایش طول عمر قطعات می شود. در بسیاری از صنایع برای تعویض آکومولاتور از اطلاعات فنی قطعه مادر که در ابتدا بر روی ماشین آلات بسته شده است استفاده می شود. این امر هر چند صحیح می باشد اما برندهای مختلف آکومولاتور دارای ویژگی های متفاوتی هستند و از این لحاظ مشاوره مهندسی در این زمینه می تواند راه گشای مناسبی برای مصرف کنندگان باشد.
آکومولاتور تیوپی Bladder accumulator پر مصرف ترین نوع آکومولاتور بالاخص در حجم های پایین می باشد. بدنه آکومولاتور تیوپی از یک هوزینگ بیضی شکل تشکیل شده است که از جنس فولادی با تنسایل بالا انتخاب شده است. در داخل این هوزینگ بعنوان تفکیک کننده گاز و مایع از یک تیوپ استفاده شده که از ترکیبات پلیمری شامل لاستیک طبیعی، پلی یورتان و پلی آمید تولید شده است. تیوپ آکومولاتور از ترکیباتی استفاده می شود که اولا قابلیت ارتجاعی بالایی داشته و در تماس با روغن و نیتروژن که در دو سمت تیوپ آکومولاتور قرار می گیرند دچار واکنش شیمیایی نشود. تیوپ آکومولاتور ها بر حسب فشار PSI که تحمل می کنند از صخامت های مختلفی تولید شده و می بایست دارای مقاومت بالایی در تماس با پلیسه های فلزی در جریان سیال باشند.
تیوپ آکومولاتور محفظه داخلی هوزینگ فولادی را به دو بخش با نام های Gas chamber یا محفظه گاز (بخش داخلی تیوپ) و Fluid chamber یا محفظه مایع (بخش بیرونی تیوپ) تقسیم می کند. در قسمت بالایی آکومولاتور از شیر گاز Gas valve استفاده شده که به منظور شارژ آکومولاتور تیوپی مورد استفاده قرار می گیرد. در بخش پایینی آکومولاتور تیوپی از یک Fluid Port یا دریچه سیال استفاده شده که متصل به خط جریان روغن می باشد. آکومولاتور تیوپی اغلب برای عملکرد در محدوده 2000 الی 7000 PSI طراحی شده و 97% انرژی را حفظ می کند.
آکومولاتور هیدرولیک در واقع یک منبع ذخیره فشار می باشد که یک سیال غیر قابل تراکم یا مایع، تحت فشار یک منبع خارجی قرار میگیرد. در آکومولاتور ها این منبع خارجی ایجاد کننده فشار یک فنر، یک وزنه و یا یک گاز فشرده شده یا کمپرس شده می باشد. آکومولاتورها کپسول ازت نیز نامیده می شوند. با توجه به قابلیت تغییر حجم گازها آکومولاتور قابلیت ذخیره سازی و تبدیل گاز به مایع تحت فشار بالا را دارد. آکومولاتور یا کپسول ازت به عنوان ذخیره کننده مایع و جداکننده آن از گاز بوده که از ورود مبرد مایع به کمپرسور جلوگیری کرده و محل نصب آن روی خط مکش بین اوپراتور و نزدیک کمپرسور میباشد
انواع مختلفی از آکومولاتور در صنایع مختلف هیدرولیک و پنوماتیک در مسیر حرکت سیال مورد استفاده قرار میگیرند که از آن میان آکومولاتورهای تیوپی، آکومولاتور دیافراگمی و آکومولاتور یا مخزن ازت پیستونی کارایی گسترده تری دارند. آکومولاتورهای تیوپی پرکاربردترین نوع بشمار می روند و در جریان سیال تا فشار 1000 بار نیز مورد استفاده قرار میگیرند و برای ظرفیت سیال از 1 الی 450 لیتر ساخته می شوند. این در حالی است که آکومولاتورهای پیستونی برای ذخیره ظرفیت های بالایی از سیال تا 2500 لیتر ساخته می شوند اما بدلیل وجود اصطکاک معمولا سرعت پاسخگویی پایینی دارند.
استفاده از آکومولاتور در مسیر جریان سیال مزایای زیادی دارد که از آن میان می توان به ذخیره انرژی، جبران روغن نشت کرده، جبران تغییرات دمایی، عملیات اضطراری، دمپ کردن افزایش ناگهانی فشار جریان سیال و جلوگیری از صدمه دیدن خط جریان و دمپ کردن ارتعاشات ساختار جریان را نام برد. همچنین استفاده از کپسول ازت در جریان سیال می تواند مزایای جانبی دیگری نیز از قبیل امکان استفاده از پمپ کوچکتر، ایجاد حرارت کمتر، اتصال و نگهداری آسانتر، افزایش طول عمر خطوط جریان سیال، دسترسی و فعال سازی سریع جریان و طول عمر نگهداری بسیار بالا در خطوط جریان سیال اشاره نمود.
همانطور که گفته شد سه نوع آکومولاتور تیوپی، دیافراگمی و کپسول ازت پیستونی کارایی بسیار گسترده ای در صنعت دارند. ساز و کار هر سه نوع کپسول ازت در واقع یکی می باشد و آن ایجاد فشار بر سطح مایع ورودی از جریان سیال توسط یک نیروی مقاوم در دو طرف یک سطح جدا کننده اصل کار آکومولاتور را تشکیل می دهد. در آکومولاتورهای تیوپی این نیروی مقاوم از فشار گاز داخل یک تیوپ یا بلدر ایجام می شود. در آکومولاتورهای دیافراگمی از یک دیافراگم که به شکل یک صفحه لاستیکی است و بین دو قسمت کره ای نصب می شود بوجود می آید و در آکومولاتور پیستونی توسط یک پیستون و حرکت رفت و برگشتی.
با توجه به کاربری آکومولاتور در سیستم های جریان سیال این قطعه با دقت بسیار بالایی تولید می شود. آکومولاتور، پمپ، شیر آلات و سنسور های جریان هیدرولیک برای جلوگیری از ایجاد شنتی در سیستم، افت فشار و آسیب به دیگر اجزای هیدرولیک می بایست با تکنولوژی بالایی انتخاب شده و خرید انها با اطلاعات دقیقی صورت پذیرد. مشخصات فنی و عددی آکومولاتور ها با دیمانسیون های مختلفی که یا در سیستم استاندارد SI یا کیلوگرم-متر مشخص شده اند و یا در سیستم استاندارد آمریکایی فوت-پوند در دسترس بوده و قابل مقایسه هستند. مهمترین مشخصات فنی در خرید آکومولاتور به قرار زیر هستند.
